Antybiotykoterapia we wczesnym dzieciństwie a ryzyko chorób alergicznych

Wynalezienie antybiotyków to niewątpliwie jedno z najważniejszych osiągnięć medycyny XX wieku. Niestety obecnie po wielu latach od wynalezienia antybiotyków, poprzez ich nie zawsze rozsądne stosowanie, coraz częściej napotykamy na problemy związane z nieskutecznością terapii zakażeń ze względu na narastającą oporność bakterii. WHO od dawna alarmuje, że problem antybiotykooporności jest na tyle istotny, iż już za niedługo może stać się realnym zagrożeniem dla życia ludzkiego.

Głównym problemem jest nadużywanie antybiotyków w lecznictwie, zarówno ludzi i zwierząt. Z jednej strony często, jako lekarze, jesteśmy nadgorliwi i nieracjonalnie wdrażamy antybiotykoterapię, z drugiej zaś istnieje mocna presja społeczna ze strony pacjentów, w opinii których antybiotyki to jedyne niezawodne leki działające na wszystko. Kolejnym problemem i powodem narastania antybiotykoooporności jest niestosowanie się pacjentów do zaleceń lekarskich i przerywanie antybiotykoterapii w momencie zmniejszenia objawów infekcji. Błędów w leczeniu przeciwdrobnoustrojowym wymienić możnaby jeszcze wiele.

Mając przeświadczenie o korzyściach płynących z leczenia antybiotykami często zapominamy o działaniach niepożądanych. A te pojawić się mogą już na bardzo wczesnym etapie.

W jednym z przeglądów systematycznych z 2018 roku, obejmującym 34 badania obserwacyjne wykazano, że antybiotykoterapia stosowana w ciągu pierwszych dwóch lat życia dziecka zwiększa ryzyko chorób alergicznych. Dotyczy to chorób, takich jak alergiczny nieżyt nosa, wyprysk oraz alergia na pokarmy. Jednocześnie nie stwierdzono związku między antybiotykoterapią a sensytyzacją (czyli dodatnim wynikiem testów skórnych oraz zwiększeniem stężenia alergenowo swoistych przeciwciał w klasie IgE).

Kolejnymi badaniami są badania z roku 2017 oraz badanie retrospektywne z 2018 roku, obejmujące grupę prawie 800 tysięcy dzieci. Wyniki tych badań jasno potwierdzają związek między antybiotykoterapią wdrożoną w dwóch pierwszych latach życia (a nawet 6 pierwszych miesięcy życia) a późniejszym znamiennie zwiększonym ryzykiem rozwoju alergii pokarmowych, alergii na leki, atopowego zapalenia skóry, anafilaksji, astmy oraz alergicznego nieżytu nosa. U podłoża tego związku upatruje się zakłócenia mikrobiomu, spowodowane przez stosowanie antybiotyków we wczesnym okresie życia, zaburzające rozwój układu odpornościowego.

AUTORZY I ŹRÓDŁA

Autor/autorzy opracowania:

lek. Marcin Skrabania

Źródło tekstu:

1) Ahmadizar F i wsp.: Early-life antibiotic exposure increases the risk of developing allergic symptoms later in life: A meta-analysis.Allergy. 2018 May;73(5):971-986.
2) Hirsch AG1 i wsp.: Early-life antibiotic use and subsequent diagnosis of food allergy and allergic diseases. Clin Exp Allergy. 2017 Feb;47(2):236-244
3) Yamamoto-Hanada K i wsp.: Influence of antibiotic use in early childhood on asthma and allergic diseases at age 5. Ann Allergy Asthma Immunol. 2017 Jul;119(1):54-58.
4) Mitre E i wsp.: Association Between Use of Acid-Suppressive Medications and Antibiotics During Infancy and Allergic Diseases in Early Childhood. JAMA Pediatr. 2018 Jun 4;172(6):e180315.